Foto´s: links het veel voorkomend patroon “dame” en rechts het patroon “draak”.
Straten worden verhard met keien (kasseien), tegels, klinkers enz. die in verband gelegd worden. Hier gaat het over kleinplaveisel of kleinkeiplaveisel, de typische mozaïekbestrating (sierbestrating) van voetpaden en stoepen in Praag (en elders). De kasseilegger (straatlegger) legt natuurstenen keitjes uit kalksteen, graniet, marmer, ook basalt e.a. in een laag zand. De steentjes zijn min of meer kubusvormig met ribben van 7 tot 10 cm. Vroeger werd de steen in de groeve gespleten en gehouwen, nu meestal gezaagd.
In de tweede helft van de 19de eeuw begon men in Praag stoepen aan te leggen in kleinplaveisel met patronen in twee kleuren, oorspronkelijk donkerblauw (donkergrijs) en roze. Vóór overheidsgebouwen als raadhuis, rechtbank, museum enz., ook bij kerken, werden witmarmeren steentjes gebruikt i.p.v. roze. Nu zijn roze steentjes zeer zeldzaam, ze zijn bijna overal vervangen door witte steentjes. Vooral buiten Praag treft men ook rode (bruinrode) steentjes aan. In de jaren twintig legde men daar vele patronen aan in de kleuren van de nieuw gevormde staat Tsjechoslovakije: wit, rood en blauw.
De kleine steentjes bieden de mogelijkheid om patronen te vormen. Meestal zijn die geometrisch (dambord), maar ze kunnen ook figuraal zijn als bijv. sterren en kruisen. Daarnaast kunnen ook teksten, data, (metalen) gedenkplaten, stolpersteine, putdeksels enz. in het plaveisel worden gelegd.
Kleinplaveisel vergt natuurlijk onderhoud en herstelling. Ten tijde van de kommunistische diktatuur werd over de steentjes overal asfalt gegoten. Die werd na 1990 verwijderd en het kleinplaveisel werd heraangelegd.
Johannes Urzidil in Prager Triptychon (1960): Pflaster und Muster / aus blauen und weißen Steinen / Ich trete nur auf blaue, / auf weißen muß ich weinen. / Mädchen allein / in der Gasse hier / kommt auf weißen Steinen / nicht zu mir.
Mosaikpflaster, Kleinsteinpflaster (D), mosaic cobblestone sidewalks (E), pavement en mosaïque (F), mozaiková dlažba (CZ)
Foto´s: kruisjes bij de Sint-Pieterskerk in de Praagse Nieuwe Stad; oude mozaïekbestrating in Praag-Radotín; data voor de Petrus-en-Pauluskerk op Vyšehrad; Jan Palach monument voor het Nationaal Museum
© Piet Schepens (2017-2021)
Agora Praag 