De drievuldigheidszuil komt na de Mariazuil het meest voor in Bohemen en Moravië. De architekturale opbouw verwijst dikwijls naar het thema van de H. Drievuldigheid: de plattegrond is driehoekig of driestralig, de paal heeft drie zijden en de doorsnede is dus een driehoek, de bekroning bestaat meestal uit de voorstelling van de drievuldigheid. In vele gevallen is de paal een driezijdige obelisk omgeven door gebeeldhouwde wolkenspiralen.
Het prototype is de drievuldigheidszuil in Wenen (Am Graben). In 1679 woedde in Wenen een zware pestepidemie en het verhaal gaat dat keizer Leopold I tijdens zijn vlucht uit de stad de oprichting van een genadezuil beloofde als de pest zou ophouden. En kijk, de pest hield op. De zuil werd een groot indrukwekkend theatraal monument met bovenaan de voorstelling van de drievuldigheid en voorts een hulde aan Leopold I, die de pest had afgewend en die ook bij Wenen de Turken had bedwongen in 1683. De zuil werd ingehuldigd in 1692.
Foto´s v.l.n.r.: Wenen, drievuldigheidszuil (prent J.A. Corvinus, 1724); Wenen, detail (met geknielde keizer en allegorie van het geloof die de pest verslaat)
Drievuldigheidszuilen kunnen zoals Mariazuilen triomftekens van de Kontrareformatie zijn, maar verwijst de ikonografie naar de pest, zoals in Wenen, dan noemen we ze pestzuilen. Op de zuil in Wenen komt de allegorie van het geloof voor die de pest, in de gestalte van een oude uitgemergelde vrouw, in de afgrond stort. Op vele pestzuilen worden de bekendste pestheiligen voorgesteld zoals Rochus, Sebastiaan en Rosalia.
Pestzuilen kunnen in opdracht van de overheid, de kerk of (rijke) burgers zijn gemaakt en geplaatst.
In Bohemen en Moravië treffen we zeer grote drievuldigheidszuilen aan. De grootste staat in de Moravische stad Olomouc, dateert uit 1754, is 35 m hoog, telt meer dan 30 beelden en 20 reliëfs en is door de Unesco beschermd. In Praag staat een drievuldigheidszuil op het Plein van de Kleine Zijde (Malostranské náměstí).
Foto´s v.l.n.r.: drievuldigheidszuilen in Olomouc (Wikipedia); Trutnov, detail (bekroning); Praag, Kleine Zijde; Nepomukzuil in Wambierzyce (het vroegere Albendorf in Silezië)
Naast Maria- en drievuldigheidszuilen zijn er ook heiligenzuilen, vooral Jan van Nepomukzuilen. Verder zijn er zuilen met een beeld van de H. Jozef (bijvoorbeeld in Praag op het Karelsplein), Wenceslas (dé beschermheilige van Bohemen), Laurentius (brand), Florianus (brand), Michiel, Anna e.a.
© Pieter Schepens (2016-2021)
Agora Praag 